Category Archives: Cymru
„Walia” po walijsku. Wszystkie tematy walijskie od najdawniejszych czasów do współczesności.
„Wales” in Welsh. All Welsh topics from the earliest times until present day.
Długość życia na Wyspach.
an Satharn, an 1ú lá de Dheireadh Fómhair 2022
⊕
Dowiedziałem się, że przypada dzisiaj Międzynarodowy Dzień Osób Starszych, ustanowiony w 1990 roku przez Zgromadzenie Ogólne ONZ.
Celem tego dnia jest podkreślenie i upamiętnienie wyjątkowej roli, jaką seniorzy odgrywają na co dzień w rodzinie i społeczeństwie. Jest to także przypomnienie o ich codziennych zmaganiach, jak i o tym, że niestety nie wszyscy staruszkowie mogą w “jesieni życia” oczekiwać szacunku, miłości i opieki (wiadomo, w rodzinie różnie bywa) – ale wszystkim się ona bezwzględnie należy.
Z tej okazji wpadło mi niespodziewanie w ręce kilka ciekawych informacji, którymi chciałbym się z Wami podzielić.
* * *
30-40 lat temu w Walii mężczyźni żyli przeciętnie 70,5 roku, a kobiety tylko o 6 lat dłużej. Obecnie lata obydwu płci wydłużyły się. Tamtejsi mężczyźni żyją teraz prawie 78 lat, zaś kobiety 82 lata.
Według pewnego rejestru, aż ¼ walijskich dzieci w średniowieczu nie dożywała do 5. roku życia. To w połączeniu z wysoką śmiertelnością noworodków i matek podczas porodu sprawiało, że średnia długość życia w XVI-wiecznej Walii wynosiła jedynie 35 lat. Z tego względu dwudziestoparolatka, która w tamtych czasach wciąż pozostawała niezamężna, uznawana była za “starą pannę”.
Jeżeli jednak jakiś dzieciak dożył okresu nastoletniego i nie zginął potem na wojnie, czy od zarazy, zazwyczaj kończył żywot jako 50-parolatek.
U ludzi mających lepsze warunki materialne długość życia była przeważnie odrobinę wyższa, niż u tzw. “pospólstwa”. Szlachcic miał szansę spokojnie dożyć 70 lub nawet 80 lat, chociaż taka długowieczność w tamtych czasach była rzadkością.
Na początku XIX wieku, dzięki poprawie ogólnej jakości życia (między innymi poprzez upowszechnienie się kanalizacji w miastach) mężczyźni żyli 47, a kobiety 50 lat.
Sto lat później śmiertelność dzieci zauważalnie spadła, dzięki czemu przeciętna długość życia znowu się zwiększyła. Na początku lat 70-tych, kobiety żyły już 72 lata, a mężczyźni 68 lat.
Najstarszym żyjącym Walijczykiem był pochodzący z Fforestfach na przedmieściach Swansea John Evans. Urodził się 19 sierpnia 1877 roku, przeżył 112 lat i 295 dni, odchodząc 10 czerwca 1990.
Dorównała mu wiekiem najstarsza Walijka: Jeanetta Thomas z Llantrisant, urodzona 2 grudnia 1869 roku, zmarła 5 stycznia 1982.
* * *
W Irlandii temat wygląda podobnie. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia na 2020 rok, przeciętna długość życia tamtejszych mężczyzn wynosi 80 lat, a kobiet: prawie 84 lata. Wikipedia podaje nieco niższe wyniki – kobiety: 83 lata, mężczyźni: 78 lat.
Na stronie zbigniewmeres.pl, w poście z 2019 roku, możemy przeczytać, że: “Irlandczycy mogą być naprawdę zadowoleni ze swojego poziomu życia. Praktycznie nie mają większych powodów, by na cokolwiek się skarżyć czy narzekać. Średnia długość życia w Irlandii to 80,6 lat. Jest to bardzo dobry wynik, który pod tym względem plasuje Irlandię w światowej czołówce rankingowej. Bardzo dobrze wygląda również sytuacja rynkowa, jeżeli chodzi o Produkt Krajowy Brutto, tamtejsze PKB na jednego mieszkańca wynosi 29,322 dolara. Irlandia nie jest jednak tanim państwem, jeżeli chodzi o wyżycie”.
* * *
Nie udało mi się nigdzie znaleźć informacji o długości życia w samej Szkocji. W Wielkiej Brytanii jako całości, długość życia (według danych WHO i innych źródeł na przestrzeni lat 2019-2022) wygląda następująco.
Kobiety dożywają najkrócej 83-85 lat, a najdłużej 91. Brytyjscy mężczyźni z kolei najkrócej żyją 78-83 lata, najdłużej: 91.
Jest to duże uproszczenie, ale można chyba powiedzieć, że ludzie na całym świecie żyją dzisiaj dłużej i zdrowiej, niż kilkaset, czy nawet jeszcze kilkadziesiąt lat temu.