Przyczyny „Wielkiej Wojny”.

an Mháirt, an 25ú lá de Mheitheamh 2024

⊕

Zgodnie z jedną z tutejszych noworocznych zapowiedzi, jako że już za trzy dni przypada 110. rocznica wybuchu I wojny światowej, postanowiłem przygotować Wam parę wpisów na ten temat…

Wszystko zaczęło się 28 czerwca 1914 roku. Wtedy to serbski nacjonalista Gawriło Princip dokonał zamachu na austriackiego arcyksięcia Franciszka Ferdynanda.

Austro-Węgry obwiniały Serbię o całe zdarzenie. Ta, przyparta do muru, poprosiła o pomoc Rosję.

Niemcy, wypełniając sojusznicze zobowiązania wobec Wiednia, wypowiedziały wojnę Rosji, a także Francji, która cara wspierała.

Chcąc pomóc Francji i Belgii, Wielka Brytania wypowiedziała wojnę Niemcom oraz Turcji (którą jeszcze przed wojną łączyły z Berlinem bliskie relacje).

Dodatkowo, Royal Navy skonfiskowała tureckie okręty w obawie, że sułtan przystąpi do wojny po drugiej stronie – co ostatecznie się stało.

Wszystko to było skutkiem rosnących od dawna napięć między Londynem a Berlinem, głównie zazdrości Niemiec o rozległe terytoria brytyjskie, a także coraz większym lękiem Brytyjczyków na tle wzrastającej niemieckiej „agresywności”.

Z drugiej strony, ani Wielka Brytania, ani Niemcy czy Rosja tak naprawdę nie chciały wojny. Ich władcy byli przecież kuzynami. Musieli jednak uszanować wolę poddanych, a po zamachu w Sarajewie cała Europa mocno się zradykalizowała.

Europa była teraz podzielona na dwa przeciwstawne obozy: Państwa Centralne (Niemcy, Austro-Węgry, Turcja i ich sojusznicy) oraz Trójporozumienie, inaczej „Entanta” (Wielka Brytania, Francja, Rosja i ich sprzymierzeńcy).

Z kolei niektóre inne kraje, jak Hiszpania, Albania, Szwecja, Norwegia czy Holandia, ogłosiły w tym konflikcie neutralność.

Wkrótce w to całe zamieszanie z własnej woli zaangażowały się, bądź zostały weń wciągnięte, wszystkie potęgi europejskie. Australia, Kanada, Indie i Nowa Zelandia brały udział jako część Imperium Brytyjskiego. Podobnie stało się z koloniami innych krajów europejskich w Azji czy Afryce.

Po zatopieniu transatlantyku „Lusitania” w 1915, Niemcy wstrzymali swoją strategię nieograniczonej wojny podwodnej na Atlantyku właśnie z uwagi na to, że mogłoby to spowodować wciągnięcie USA do wojny.

Teraz, wraz z rosnącym niezadowoleniem niemieckiej opinii publicznej, w lutym 1917 sztab postanowił wznowić ataki na wszystkie statki zmierzające do portów alianckich.

Myślano, że dzięki temu uda się zmusić Anglię do co najmniej 6-miesięcznej przerwy w wojnie, podczas gdy wojska amerykańskie potrzebowałyby co najmniej roku na stanie się znaczącą siłą na froncie zachodnim.

Niemieccy stratedzy trochę się przeliczyli. Pierwotnie neutralne, Stany Zjednoczone dołączyły do wojny 6 kwietnia 1917 roku, uprzednio wypowiadając wojnę Berlinowi.

* * *

Poniżej zostawiam Wam krótką chronologię wydarzeń, które po raz pierwszy zaprowadziły świat na krawędź. Już rzut oka na same daty może przerazić, jak szybko to wszystko eskalowało.

1. 28 czerwca 1914 roku: zamach serbskiego nacjonalisty na austriackiego arcyksięcia.
2. 28 lipca: Austro-Węgry wypowiadają wojnę Serbii.
3. 1 sierpnia: Niemcy wypowiadają wojnę Rosji.
4. 3 sierpnia: Niemcy napadają na Belgię i kilka godzin później wypowiadają wojnę Francji.
5. 4 sierpnia: Londyn wypowiada wojnę Berlinowi.
6. 6 sierpnia: Austro-Węgry wypowiadają wojnę Rosji.
7. 12 sierpnia: Wielka Brytania wypowiada wojnę Austro-Węgrom
8. 2 listopada: Rosyjski car wypowiada wojnę tureckiemu sułtanowi.
9. 5 listopada: Wielka Brytania wypowiada wojnę Turcji.
10. 23 maja 1915 roku: Włochy wypowiadają wojnę Austro-Węgrom.
11. 14 października: Bułgaria wypowiada wojnę Serbii.
12. 15 października: Londyn wypowiada wojnę Bułgarii.
13. 19 października: Rosja wypowiada wojnę Bułgarii.

Wybuch I wojny światowej wyznaczył symboliczny koniec XIX wieku oraz kres hegemonii europejskiej na świecie. Wikipedia podaje, że w wyniku tych działań zbrojnych zginęło ponad 14 milionów ludzi.

Nazywano ją „wojną, która położy kres wszystkim wojnom”. Nie rozwiązała ona jednak większości konfliktów, pomimo ogromu strat oraz wywołanego nimi wstrząsu.