Tron koronacyjny.

an Domhnach, an 16ú lá d’Aibreán 2023

⊕

Wielkimi krokami zbliża się majowa koronacja Karola III i Królowej Kamili – pierwsze tego rodzaju wydarzenie od 70 lat. Cała ta ceremonia będzie tu, w miarę możliwości, opisana. W oczekiwaniu na tę chwilę, wypada przyjrzeć się nieco uważniej tematom z tym związanym. 

Centralne miejsce podczas każdej koronacji zajmują regalia – inaczej insygnia koronacyjne. W rojalistycznym światku najwięcej i najczęściej mówi się o Koronie Imperialnej (Imperial State Crown), o Jabłku (Orb) lub Berle (Sceptre). 

Jest jednak jeszcze jeden istotny element, nie tak znany.

* * *

Chodzi o Tron koronacyjny (Coronation Chair). Stoi on przed głównym ołtarzem Opactwa Westminsterskiego. Od ponad 700 lat wykorzystywany jest w koronacji każdego kolejnego monarchy (poza dwoma wyjątkami, do których dojdziemy).  

Na co dzień ten na pozór zwykły mebel jest wystawiony na widok publiczny. 

(zdjęcie pochodzi ze strony royalcentral.co.uk)

W maju na tym krześle usiądzie Karol III, na nim zostanie namaszczony i na nim złoży przysięgę przed Arcybiskupem Canterbury. 

W jednym miejscu pisze, iż Tron powstał w roku 1297, w innych: że w latach 1300-1301. Tak czy inaczej, przełom wieków i na pewno na zamówienie króla Edwarda I. 

Cel był jeden – aby przechowywać sławny “Kamień ze Scone” (kamień koronacyjny szkockich władców), perfidnie skradziony przez Anglików w XIII/XIV wieku. Na szczęście, Elżbieta II w 1996 zwróciła Szkotom tę część ich dziedzictwa. 

Teraz Szkocja zgodziła się tymczasowo „wypożyczyć” Kamień Londynowi, na okoliczność koronacji Karola. Jest to zgodne z układem zawartym w 1996 między Westminsterem a szkockim samorządem.

Wszelkie szczegóły dotyczące transportu Kamienia z Edynburga do Londynu zostały ze względów bezpieczeństwa utajnione.

* * *

Pierwotnie, Kamień ze Scone był umieszczony wewnątrz Tronu tam, gdzie zwykle jest siedzenie. Koronowani władcy siadali bezpośrednio na Kamieniu.

Jednak przez wieki, przednia część tej “skrytki” odpadła i trzeba było wstawić tam ozdobną kratkę. Przykryto również sam Kamień, aby siadanie było wygodniejsze. 

Tron wykonano z drewna dębowego (niegdyś pozłacanego, chociaż złoto już dawno się zatarło), ozdobionego gotyckimi motywami. 

Po bliższych oględzinach, ujrzymy na Tronie rzeźby ptaków, roślin i lwów. Z tyłu na oparciu znajduje się wizerunek siedzącego na tronie władcy (świętego Edwarda Wyznawcy lub Edwarda I), którego nogi spoczywają na głowie lwa. 

Na początku XVI wieku do krzesła dodano cztery pozłacane lwy. Te do 1727 roku tak się zużyły, że trzeba je było zastąpić nowymi. 

Pierwszy wyjątek. Po Angielskiej Wojnie Domowej w połowie XVII wieku, Oliwer Cromwell na tym Tronie ogłosił się Lordem Protektorem. Odrzucił zaproponowaną mu godność królewską, po czym nakazał wynieść Tron z Opactwa.

W 1689 roku, wskutek “Chwalebnej Rewolucji”, prawowita królowa Maria II (córka obalonego Jakuba II), w czasie jedynej takiej uroczystości w historii, zostaje koronowana wspólnie ze swoim holenderskim mężem: Wilhelmem Orańskim. I tu drugi wyjątek: to Wilhelm, nie Maria, zasiada wtedy na Tronie koronacyjnym.

Z nieznanego historykom powodu, tuż przed koronacją Wiktorii w 1838, Tron polakierowano, co go poważnie uszkodziło. Odpowiedzialni za to konserwatorzy, z obawy przed karą, nakłamali dworskim urzędnikom.

Parlament powołał komisję śledczą w celu zbadania przyczyny tych uszkodzeń…i zniszczył krzesło jeszcze bardziej, kiedy wcześniejszą warstwę lakieru zdarto przy użyciu niewłaściwych narzędzi 😀 Tak źle i tak niedobrze!  

* * *

Oprócz wspomnianych oryginalnych zdobień, na tronie widać miejscami XVIII/XIX-wieczne graffiti z okresu, kiedy Tron często pozostawał na wolnym powietrzu, a ludzie mieli do niego jeszcze łatwiejszy dostęp niż obecnie.

Wśród tych aktów wandalizmu jest np. taki: “Tutaj spał, w nocy z 5 na 6 lipca 1800 roku, P. Abbott” 😀

W 1914, ładunek wybuchowy zdetonowany przez pewną sufrażystkę odłupał kawałek krzesła.

Podczas II wojny światowej, Tron koronacyjny przeniesiono do katedry Gloucester i otoczono workami z piaskiem, mającymi zamortyzować skutki ewentualnego bombardowania. Kamień ze Scone zakopano. 

Po pół roku przypadkiem okazało się, że katedralne pomieszczenie z Tronem było przeżarte grzybem. Sam Tron nie spleśniał tylko dzięki temu, że wcześniej okryto go papą dachową. Do walki z biologicznym zagrożeniem zastosowano siarczan żelaza.

Omawiany Tron koronacyjny jest obecnie pieczołowicie czyszczony i naprawiany, aby mógł w jak najlepszym stanie wziąć udział w kolejnej w swej historii koronacji. Nie jest to wszakże jedyny tego rodzaju mebel o takim przeznaczeniu.

Tron wykonany na koronację Elżbiety II w 1953 roku znajduje się teraz w Sali Tronowej Orderu Podwiązki (Garter Throne Room) na zamku w Windsorze. Z kolei trony jej rodziców z 1937 można oglądać w Pałacu Holyrood w Edynburgu.

Reklama